So sánh 3 hình thức gửi mã xác thực OTP qua SMS, Email và Zalo ZNS

Trong thời đại số hóa, bảo mật thông tin cá nhân đang ngày càng trở nên quan trọng. Mã xác thực OTP (One Time Password) đóng vai trò then chốt trong việc tăng cường lớp bảo mật cho các giao dịch và ngăn chặn các hành vi truy cập trái phép. Tuy nhiên, nên lựa chọn hình thức gửi OTP qua kênh nào là phù hợp?

Bài viết này sẽ đi sâu phân tích và so sánh 3 hình thức gửi mã xác thực OTP phổ biến nhất hiện nay: SMS, Email và Zalo ZNS, giúp bạn đưa ra quyết định tối ưu cho doanh nghiệp của mình.

SMS OTP

SMS OTP là hình thức gửi mã xác thực OTP trực tiếp đến số điện thoại di động của người dùng thông qua tin nhắn SMS. Đây là phương pháp phổ biến nhất và được sử dụng rộng rãi trong nhiều năm qua.

Ưu điểm:

• Tính phổ biến cao: Hầu hết người dùng đều có điện thoại di động và sử dụng SMS.
• Tốc độ gửi nhanh: Tin nhắn SMS thường được gửi và nhận gần như tức thì.
• Dễ sử dụng: Người dùng không cần cài đặt thêm ứng dụng hay có kết nối internet liên tục.
• Cảm giác quen thuộc và đáng tin cậy: Người dùng đã quen thuộc với việc nhận OTP qua SMS.

Nhược điểm:

• Chi phí cao hơn so với các hình thức gửi OTP qua Email và ZNS xác thực.
• Việc nhận OTP có thể bị chậm trễ hoặc không thành công nếu khu vực người dùng không có sóng điện thoại tốt.
• Rủi ro về SIM swap: Kẻ xấu có thể thực hiện hành vi SIM swap (chiếm quyền kiểm soát số điện thoại) để đánh cắp OTP.
• Khó khăn khi người dùng ở nước ngoài: Việc nhận SMS OTP có thể phức tạp và tốn kém khi người dùng đang ở nước ngoài.

Trường hợp nào nên gửi OTP qua SMS?

• Khi doanh nghiệp cần gửi OTP cho các giao dịch quan trọng cần xác thực ngay lập tức như chuyển tiền, thanh toán hóa đơn,...
• Doanh nghiệp có đối tượng khách hàng đa số là người dùng phổ thông, không yêu cầu kỹ thuật cao, đảm bảo khả năng tiếp cận cho mọi đối tượng.
• Khi cần tốc độ và độ tin cậy cao trong việc gửi OTP: Tránh tình trạng chậm trễ gây gián đoạn trải nghiệm người dùng.

Email OTP

Email OTP là hình thức gửi mã xác thực đến địa chỉ email mà người dùng đã đăng ký hoặc cung cấp.

Ưu điểm:

• Chi phí thấp.
• Dễ dàng gửi thông tin chi tiết: Email không bị giới hạn về số lượng ký tự, cho phép doanh nghiệp chèn thêm link liên kết, giúp cung cấp thêm thông tin hoặc hướng dẫn cho người dùng.
• Ít bị ảnh hưởng bởi sóng điện thoại: Chỉ cần người dùng có kết nối internet là có thể nhận được email.
• Thuận tiện khi người dùng ở nước ngoài: Có thể nhận email ở bất cứ đâu có kết nối internet.

Nhược điểm:

• Phụ thuộc vào kết nối internet: Người dùng cần có kết nối internet để nhận và truy cập email.
• Rủi ro về tài khoản email bị xâm nhập: Nếu tài khoản email của người dùng bị hack, kẻ xấu có thể đánh cắp OTP.
• Email có thể rơi vào thư mục spam: Gây khó khăn cho người dùng trong việc tìm kiếm OTP.
• Yêu cầu người dùng kiểm tra email: Một số người dùng có thể không kiểm tra email thường xuyên, dẫn đến chậm trễ trong việc nhập OTP.

Trường hợp nào nên gửi OTP qua Email?

• Xác thực đăng ký tài khoản: Gửi OTP qua email để xác nhận quyền sở hữu email, ngăn chặn tài khoản giả mạo và đảm bảo thông tin liên hệ chính xác.
• Xác thực khi đặt lại mật khẩu: Hỗ trợ người dùng đặt lại mật khẩu an toàn, giảm nguy cơ truy cập trái phép.
• Xác thực giao dịch tài chính và nhạy cảm: Xác định người thực hiện giao dịch, tăng cường bảo mật, giảm rủi ro gian lận.
• Xác thực đăng nhập từ thiết bị hoặc vị trí mới: Kiểm tra đăng nhập bất thường, đảm bảo tài khoản an toàn.
• Xác nhận thay đổi thông tin cá nhân: Xác nhận các cập nhật quan trọng như email hoặc số điện thoại để đảm bảo tính chính xác và bảo mật.
• Doanh nghiệp có đối tượng khách hàng chủ yếu là những người sử dụng email thường xuyên và có kết nối internet ổn định.
• Khi cần cung cấp thông tin bổ sung cho người dùng, có thể gửi kèm hướng dẫn hoặc thông báo liên quan.

ZNS xác thực (ZNS OTP)

ZNS (Zalo Notification Service) là dịch vụ gửi thông báo chính thức từ doanh nghiệp đến người dùng Zalo thông qua tài khoản Zalo Official Account (OA). ZNS xác thực là hình thức sử dụng ZNS để gửi mã xác thực OTP đến người dùng Zalo.

Ưu điểm:

• Tốc độ nhanh: Thông báo ZNS thường đến với người dùng rất nhanh, tương đương với SMS.
• Chi phí cạnh tranh: Chi phí gửi ZNS thường thấp hơn so với SMS thương hiệu.
• Khả năng tiếp cận cao: Zalo là một trong những nền tảng phổ biến nhất tại Việt Nam với khoảng 76 triệu người dùng thường xuyên, tương đương với khoảng 77% dân số Việt Nam (tính đến cuối năm 2023). Điều này giúp ZNS có khả năng tiếp cận người dùng cao hơn so với Email, đặc biệt là đối tượng người dùng phổ thông.
• Giao diện thân thiện và thông tin trực quan: Mẫu ZNS xác thực có thể hiển thị logo doanh nghiệp, tên OA, và nội dung thông báo có cấu trúc rõ ràng.
• Độ tin cậy cao: Tin nhắn được gửi từ Official Account của doanh nghiệp (được xác thực bởi Zalo) giúp người dùng dễ dàng nhận diện và tin tưởng.
• Ít bị ảnh hưởng bởi sóng điện thoại: Chỉ cần có kết nối internet là có thể nhận được thông báo Zalo.
• Tích hợp dễ dàng: Có API để tích hợp vào hệ thống của doanh nghiệp.

Nhược điểm:

• Yêu cầu người dùng có tài khoản Zalo: Người dùng cần cài đặt và sử dụng Zalo.
• Phụ thuộc vào kết nối internet: Cần có kết nối internet để nhận thông báo Zalo.

Trường hợp nào nên gửi OTP qua ZNS?

• Khi cần gửi các thông báo quan trọng cần xác thực nhanh chóng tương tự như SMS OTP, nhưng với giao diện hấp dẫn và khả năng hiển thị thông tin chi tiết hơn.
• Doanh nghiệp có đối tượng khách hàng đa số là người dùng phổ thông, có tài khoản Zalo và sử dụng thường xuyên.
• Các doanh nghiệp muốn tăng cường nhận diện thương hiệu, ZNS xác thực có đính kèm logo và tên OA giúp người dùng dễ dàng ghi nhớ thương hiệu.
• Doanh nghiệp có thể sử dụng ZNS làm phương thức gửi OTP chính và SMS/Email làm phương thức dự phòng.

Lời khuyên chung cho doanh nghiệp khi lựa chọn hình thức gửi OTP

Nhìn chung, việc lựa chọn hình thức gửi OTP nào phụ thuộc vào nhiều yếu tố như sau:

• Ngành nghề kinh doanh và đối tượng người dùng: Hiểu rõ hành vi và thói quen sử dụng công nghệ của khách hàng.
• Mức độ quan trọng của giao dịch: Giao dịch càng quan trọng, nhạy cảm, càng cần phương thức gửi OTP có độ bảo mật và tốc độ cao.
• Ngân sách: Cân nhắc chi phí của từng hình thức.
• Khả năng kỹ thuật: Hệ thống hiện tại có dễ dàng tích hợp với từng hình thức gửi OTP hay không.

Ngoài ra, để tăng tính linh hoạt và đảm bảo người dùng luôn nhận được mã xác thực, doanh nghiệp có thể kết hợp nhiều hình thức gửi OTP khác nhau. Ví dụ như ưu tiên lựa chọn ZNS hoặc SMS, sau đó đến Email nếu hai phương thức đầu không thành công. Hoặc cho phép người dùng lựa chọn phương thức nhận OTP để tăng tính cá nhân hóa và sự hài lòng của khách hàng.

Ngoài OTP, doanh nghiệp có thể kết hợp các hình thức xác thực khác như xác thực sinh trắc học (vân tay, khuôn mặt) hoặc sử dụng ứng dụng xác thực (authenticator app) đối với các giao dịch có mức độ rủi ro cao, đảm bảo tính an toàn thông tin người dùng. Đồng thời, cung cấp hướng dẫn rõ ràng cho người dùng, giúp họ hiểu cách nhận và sử dụng mã OTP một cách an toàn.

Tóm lại, mỗi hình thức gửi mã xác thực OTP qua SMS, Email và Zalo ZNS đều có những ưu và nhược điểm riêng. Việc lựa chọn phương pháp nào đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng dựa trên đặc thù của doanh nghiệp và nhu cầu của người dùng. Bằng cách kết hợp linh hoạt và áp dụng các biện pháp bảo mật toàn diện, doanh nghiệp có thể đảm bảo an toàn cho hệ thống và mang đến trải nghiệm tốt nhất cho khách hàng.